از اواخر آبان ۹۸ هیچ ارزی برای واردات داروها و واکسن‌های دامپزشکی تخصیص داده نشد

واردات دارو، واکسن و فراورده‌های بیولوژیک دامپزشکی در شرایط تحریم دستخوش چالش‌های فراوان شده است که هر یک از این چالش‌ها باید در جای خود مورد بررسی دقیق قرار گیرد.
نایب رئیس انجمن واردکنندگان دارو، افزودنی و مواد بیولوژیک دام در گفت‌وگو با پایگاه خبری تحلیلی حکیم مهر ضمن یادآوری اینکه از اواخر ماه آبان سال گذشته هیچ ارزی تخصیص داده نشد و بسیاری از کالاها در این مدت نتوانستند واردات انجام دهند، می‌گوید: «تعدادی از شرکت‌های ما که با مسئولیت خود و بر اساس قول و قرارهای ارگان‌های دولتی اقدام به واردات کالا کرده بودند، به خاطر اینکه نتوانستند تخصیص بگیرند، نمی‌توانند کالا را از گمرک ترخیص کنند.»

«دکتر امیررضا بیدگلی» در واکنش به واردات واکسن و داروی دامپزشکی از برخی کشورهای درجه سوم، از کشورهای چین، هند و روسیه نام می‌برد و تصریح می‌کند: «سازمان دامپزشکی در سال‌های گذشته با واردات دارو و واکسن و حتی با دریافت فایل اقلام بسیار ساده از کشورهای چین، هند و روسیه مخالفت می‌کرد، چه برسد به واکسن و داروهای ساخته شده تزریقی؛ اما به یکباره تغییر دیدگاه داد و این محصولات را به شکل افسار گسیخته از این کشورها وارد کرد.»

وی خاطرنشان می‌کند: «اگر مخاطراتی که سازمان دامپزشکی در سال‌های قبل از ۹۶ مطرح می‌کرد و فایل از کشورهای چین، هند و روسیه قبول نمی‌کرد، برطرف شده، بگویند که ما هم بدانیم و استقبال کنیم و برویم از این کالاها برداریم و بیاوریم؛ اما اگر این مخاطرات برطرف نشدند، چگونه است برای کالاهایی که مخاطرات کمتری دارند، فایل قبول نمی‌شود اما برای کالاهایی مثل واکسن که مخاطرات بالاتری دارند، قبول می‌شود؟»

حکیم مهر: آقای دکتر، مهمترین مشکلاتی که در شرایط تحریم برای واردات دارو، واکسن و فراورده‌های بیولوژیک دامپزشکی به وجود آمده، شامل چه مواردی هستند؟

من برای پاسخ به این سؤال، همان تعبیری را به کار می‌برم که مقامات عالی نظام به کار می‌برند و آن اینکه ما در شرایط جنگ هستیم. از نظر من نیز واقعا همین است. من خاطرات اندکی که از دوران جنگ دارم این است که این اتفاقات و این سختی‌ها در زمینه تجارت خارجی حتی در آن زمان هم وجود نداشت. اینکه کشور نمی‌تواند به دلیل تحریم‌ها، فروش نفت داشته باشد، شرایط پیچیده‌ای را به وجود آورده است. به گفته دکتر جهانگیری معاون اول رئیس جمهور میزان فروش نفت از ۱۰۰ میلیارد به ۸ میلیارد کاهش پیدا کرده و این مبلغ، حتی کفاف واردات غلات و نهاده‌های دامی و برنج که مورد نیاز مصرف غذایی انسان و دام است را نیز نمی‌دهد. بنابراین می‌توان گفت در بدترین شرایط تاریخ ۶۰ ساله کشور قرار داریم.

امروز نبود ارز برای واردات این کالاها، پروسه‌های بسیار سختی را به وجود آورده است. خیلی‌ از این پروسه‌ها ممکن است به خاطر فرایند غربال درخواست‌های واردات توسط ارگان‌های ذی‌ربط مثل وزارت صمت و بانک مرکزی و همچنین عدم امکان نقل و انتقال مستقیم مالی باشد. به فرض اینکه شرکتی بتواند از چند خوان اول رد شود، چطور می‌خواهد پول را منتقل کند؟

همه اینها دست به دست هم دادند و فشار زیادی روی مقوله داروهای دامپزشکی آورده‌اند. اگرچه این فشار روی همه کالاهای دیگر هم هست، اما داروهای دامپزشکی به خاطر اهمیتی که دارند، بیشتر خود را نشان می‌دهند و به مراحل خطرناک‌تر و نگران کننده‌تری می‌رسند.

حکیم مهر: به مشکل ارز اشاره کردید. تخصیص ارز از چند ماه قبل قطع شده است، این معضل چه تاثیری روی واردات مواد اولیه، واکسنها و داروهای دامپزشکی داشته است؟

بله، از اواخر ماه آبان سال گذشته هیچ ارزی تخصیص داده نشد و بسیاری از کالاها در این مدت نتوانستند واردات انجام دهند؛ چه در حوزه مواد اولیه و چه داروهای ساخته شده. تعدادی از شرکت‌های ما که با مسئولیت خود و بر اساس قول و قرارهای ارگان‌های دولتی اقدام به واردات کالا کرده بودند، به خاطر اینکه نتوانستند تخصیص بگیرند، نمی‌توانند کالا را از گمرک ترخیص کنند. این کالاها را عودت هم نمی‌توان داد چون کالاهای سفارشی کشور ما هستند و به درد جای دیگری نمی‌خورند. این تعهد به عهده تامین‌کنندگان است. از یک طرف هم منابع ملی از بین می‌رود، چراکه این کالاها تاریخ مصرف دارند. تا ۲ ماه پیش هوا خنک بود، اما از حالا به بعد برخی از آنها باید در شرایط یخچالی نگهداری شوند و اگر یک روز برق قطع شود، ممکن است کلا از بین بروند. این در شرایطی است که ما می‌دانیم مرغداران و دامداران به این داروها، این مواد اولیه و این واکسن‌ها نیاز دارند.

حکیم مهر: در حال حاضر مهمترین لطمهای که صنعت دام و طیور کشور در خصوص کمبود داروها و واکسنهای دامپزشکی میبیند، کدام است؟

در اینجا دو قصه وجود دارد؛ اول اینکه قیمت نهاده‌ها افزایش پیدا نکرده و واردکننده می‌گوید می‌خواهم نهاده‌ را با ارز ۴۲۰۰ تومانی بیاورم، در صورتی‌که در طی ۷ ماه گذشته مقدار ارزی که برای نهاده‌ها تخصیص داده شده، شاید کمتر از یک میلیارد دلار باشد. بر اساس شنیده‌هایی که از طریق تشکل‌های همکار داریم، علی‌رغم اینکه برای آنها هم عدد بسیار اندکی تخصیص ارز داده شده اما دولت همان کاری را می‌کند که با ما برای ۶ ماه دوم کرد، یعنی به آنها هم وعده می‌دهد که ارز ۴۲۰۰ تومانی خواهم داد. این باعث می‌شود وقتی قیمت‌های نهاده‌ها، یعنی جو، ذرت، سویا و کنجاله سویا با ارز ۴۲۰۰ پایین قرار می‌گیرد و بعد به یکباره می‌بینیم که دارو، واکسن، افزودنی‌ها، ریزمغذی‌ها و... تا ۴ برابر بالا می‌رود، چون الان قیمت فعلی نزدیک ۴ برابر قبل است. کمااینکه قیمت یوروی ۲۱ هزار تومانی بیشتر از ۴ و نیم برابر یوروی ۵ هزار تومانی است. چون این قیمت نزدیک ۵ برابر می‌شود، مرغدار و دامدار نمی‌توانند از آن استفاده کنند، چراکه وقتی نهاده را با ارز ۴۲۰۰ می‌دهند، مکلف هستند محصول خود را نیز با قیمت کنترل شده به بازار عرضه کنند و استفاده از این آیتم‌ها غیر اقتصادی می‌شود.

بر اساس محاسباتی که ما انجام داده بودیم، گرچه متاسفانه در این کشور آمار وجود ندارد و بخش‌های دولتی هم که آمار دارند، به بخش خصوصی آمار نمی‌دهند. من از این فرصت استفاده و از همه بخش‌های دولتی گلایه می‌کنم که فکر می‌کنند اگر این آمار را به بخش خصوصی یا حتی به تشکل‌ها دهند، چه اتفاقی خواهد افتاد. در صورتی که الفبای هر مطالعه اقتصادی و برنامه‌ریزی اقتصادی آمار است. اما بر اساس همان آمار جسته گریخته و تخمینی، ما می‌دانیم که تقریبا ۱۲ تا ۱۵ درصد قیمت خوراک در مورد گوشتی که به‌عنوان یک شاخص در نظر بگیریم، برابر می‌شود با قیمت نهاده‌های ریزمغذی‌های آن مثل اسیدهای آمینه، ویتامین‌ها، مکمل، دی‌کلسیم، مونوکلسیم و... . خدمات دامپزشکی، ضدعفونی، دارو و اینهایی که در حوزه دارو قرار می‌گیرند هم بر اساس آخرین مطالعه‌ی مرکز آمار بین ۳ تا ۵ درصد می‌شوند، یعنی بین ۱۵ تا ۲۰ درصد هزینه‌های یک مرغداری در یک رنجی قرار می‌گیرد که مرتبط با بهداشت و پرورش دام و طیور است و نه مرتبط با تغذیه. الان قیمت این ۱۵ تا ۲۰ درصد، ۴ برابر شده است. با توجه به اینکه کسر مخرج تغییری نکرده و صورت کسر ۴ برابر شده، لذا قیمت تمام شده کالاهای تولیدی و وارداتی، ۶۰ تا ۸۰ درصد قیمت تمام شده جوجه بالا می‌رود. یعنی اگر قبلا قیمت تمام شده مرغ کیلویی ۲۵۰۰ تومان بود، الان نزدیک به ۸۰ درصد قیمت تمام شده، دوباره قیمت نهاده‌ها، دارو و مکمل روی آن می‌آید. در صورتی که کشش بازار وجود ندارد و این امکان‌پذیر نیست. قیمت هم کنترل شده و بنابراین راه حل این است که مرغدار از آن استفاده نکند.

مخاطبان حکیم مهر که دامپزشکان و مهندسین دامپروری هستند می‌دانند استفاده نکردن مرغدار و دامدار از اینها، غیر از خطرات بهداشتی زیادی که دارد، حداقل از لحاظ اقتصادی باعث می‌شود استفاده از نهاده‌ها بالا رود. افزایش استفاده از نهاده‌ها به معنی افزایش ضریب تبدیل و هدر رفت منابع ملی است که با خون جگر ارز آن را به دست می‌آوریم و ذرت و سویا و جو می‌خریم. اگر قبلا یک کیلو مرغ گوشتی با ۲ کیلو خوراک می‌توانستیم بگیریم، الان طبعاً مرغدار ترجیح می‌دهد با ۲ و نیم کیلو تا ۳ کیلو خوراکی که می‌دهد، وزن را بگیرد، چون دیگر ریزمغذی‌ها را نمی‌تواند استفاده کند.

حکیم مهر:‌ در این میان یکی از اتفاقات دیگری که افتاده، واردات دارو، واکسن و مواد بیولوژیک دامپزشکی از کشورهای نامعتبر و درجه سوم است. در صورتی که اگر ارز تخصیص پیدا کند می‌توانیم، فراورده‌های درجه یک از کشورهای درجه یک بیاوریم. ارزیابی شما از این مساله چیست؟

در سال‌های گذشته ارگان‌های مسئول مثل سازمان دامپزشکی، با واردات این اقلام و حتی با دریافت فایل اقلام بسیار ساده از کشورهای شرقی و به طور مشخص از چین، هند و روسیه مخالفت می‌کرد. اتفاقا برای این کار استدلال‌های فنی و شنیدنی داشتند. حتی بعضی اقلام وجود دارد که منطق آن این است که باید از شرق وارد شود؛ مثلا داروهای گیاهی یا ادویه از کشورهای شرقی به غرب منتقل و پایه‌ی علم شده است. کمااینکه همیشه مسیر جاده ابریشم مسیر تجارت ادویه بوده و ادویه هم برای مقاصد درمانی و نگهداری مواد غذایی استفاده می‌شده نه برای طعم دادن به غذا. ما حتی این را هم نپذیرفتیم و سازمان دامپزشکی در سال‌های قبل حتی فایل‌های ترکیبات نچرال را هم از غرب نپذیرفت چه برسد به واکسن و داروهای ساخته شده تزریقی و داروهایی که مخاطرات بیشتری دارند. اما به یکباره تغییر دیدگاه دادند به سمت اینکه این محصولات را از شرق بیاوریم و امروز این اتفاق به شکل مهار گسیخته‌ می‌افتد.

حکیم مهر:‌ مهارگسیخته یعنی چقدر؟

چون آمار وجود ندارد، نمی‌توانم بگویم و بر اساس شنیده‌ها می‌گویم. شنیده می‌شود که از این کشورها کالاهایی می‌آید. اگر آن مخاطراتی که سازمان دامپزشکی در سال‌های قبل از ۹۶ مطرح می‌کرد و فایل از کشورهای شرقی قبول نمی‌کرد، برطرف شده، بگویند که ما هم بدانیم و استقبال کنیم و برویم از این کالاها برداریم و بیاوریم. اما اگر این مخاطرات برطرف نشدند، چگونه است برای کالاهایی که مخاطرات کمتری دارند، فایل قبول نمی‌شود اما برای کالاهایی مثل واکسن که مخاطرات بالاتری دارند، قبول می‌شود.

دوم اینکه سامان دامپزشکی در سال‌های گذشته اصرار داشت که حتی از کارخانجاتی که ده‌ها سال از آنها واردات انجام می‌گیرد، بازدید انجام شود. ما هم موافق این قضیه بودیم، چون به هر حال نوعی بازرسی فنی بود و هیچ اشکالی نداشت. کمااینکه ما هرچه بتوانیم استانداردهای فنی خود را بالا ببریم، به نفع مصرف‌کننده خواهد بود. چرا الان که واردات از شرق مشکلی ندارد، این بازرسی‌ها صورت نمی‌گیرد؟ اگر صورت می‌گیرد، چرا گزار‌ش‌های آن را در اختیار عموم نمی‌گذارند تا از مظان اتهام خارج شوند؟ اگر سازمان دامپزشکی از کارخانه‌هایی که در حال حاضر از شرق کالا می‌آورند، بازدید کردند، چرا گزارش آن را منتشر نمی‌کنند که ما هم بدانیم؟ در صورتی که بر اساس قانون شفافیت و گردش آزاد اطلاعات، این حق ماست که ما بدانیم کارخانه‌ای که مورد بازدید قرار گرفته، چه آیتم‌هایی داشته، با چه پروتکل و استانداردی بازدید شده و چه نمره‌ای کسب کرده است؟ این حق مصرف‌کنندگان است. مصرف کننده‌ باید بداند کالایی که استفاده می‌کند، واجد چه درجه کیفی است. اگر این اتفاق نیفتد و این نگرانی وجود داشته باشد و همکاران ما و سازمان دامپزشکی در مظان اتهام قرار گیرند، ما از هم جدا نیستیم، بلکه یک روح در چند بدن هستیم. ما از همکاران بخش دولتی جدا نیستیم. اگر برای این همکاران ما خدایی نکرده مخاطراتی به وجود بیاید و ما بخواهیم در مورد مسائل بهداشت عمومی یا اتفاقات و مسائلی که در رابطه با وزارت بهداشت یا وزارت کشاورزی می‌افتد، دفاعیاتی انجام دهیم، چه باید بکنیم؟

آیا این بهتر نیست که این اطلاعات کامل در اختیار همه قرار بگیرد تا هم ارگان‌های مسئول از زیر علامت سؤال خارج شوند و هم اینکه همه ما بتوانیم مدافع استراتژی سازمان دامپزشکی باشیم. من بر اساس روش‌ها حرف می‌زنم و قضاوت نمی‌کنم. من پیشنهاد دهنده‌ی روش و سیستم هستم و قضاوت آن باید توسط ارگان مسئول یا همکارانی که شایستگی این کار را دارند، انجام شود. من در مورد این سؤال وارد قضیه مربوط به مسائل اقتصادی و اقتصاد سیاسی نمی‌شوم.

حکیم مهر: به‌عنوان حرف آخر....

خواهش من از ارگان‌های مسئول یعنی وزارت جهاد کشاورزی، بانک مرکزی، وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان دامپزشکی این است که امسال در مورد دو هدف، بسیار دقت کنند؛ هدف اول اینکه خدای نکرده عدم دقت ارگان‌های مسئول در جزئیات مدیریتی و اطلاع‌رسانی در مورد تخصیص و تامین ارز، باعث نشود تولیدکنندگان متضرر شده و کار را کنار بگذارند. منظور من از تولید کنندگان، تولیدکنندگان واقعی یعنی دامداران و مرغداران هستند که با مشقت زیاد کار می‌کنند.

هدف دوم هم این باشد که ما به برخی شاخص‌ها از جمله مصرف سرانه ۱۰ کیلوگرمی تخم‌مرغ، ۳۰ کیلوگرمی مرغ گوشتی و ۵ کیلوگرمی انواع دیگر طیور صنعتی و گوشت قرمز رسیدیم. خواهش من این است مسئولین کاری کنند که مردم تا آخر سال بتوانند با هر مکانیسمی که ممکن است ۲۵ کیلوگرم مرغ، ۱۰ کیلوگرم تخم‌مرغ و ۱۰ کیلوگرم گوشت قرمز استفاده کنند. کم شدن این شاخص‌ها ما را در آینده با مشکل مواجه خواهد کرد.

حتما راه‌حل‌هایی بهتر از راه‌حل‌های گذشته وجود دارد. تشکل‌ها آمادگی دارند که در این زمینه پیشنهاد دهند و در اجرا کمک کنند اما بخش دولتی همیشه تشکل‌ها را غریبه می‌داند و از ظرفیت، نظرات و توان اجرایی آنها استفاده نمی‌کند. ما اگر این دو رسالت را برای خود قائل شویم که تولید از بین نرود و مردم گرسنه نمانند، سال ۹۹ را توانستیم به خیر رد کنیم.
حکیم مهر:‌ ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.

منبع: سایت حکیم مهر
1399/04/07